Διαμεσολάβηση αντί προσφυγής στα δικαστήρια

(Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ-online στις 02.04.2007)

Oι προοπτικές εγκαθίδρυσης της διαμεσολάβησης ως αποτελεσματικού εναλλακτικού μοντέλου επίλυσης διαφορών στη χώρα μας και τα πλεονεκτήματα του θεσμού, ο οποίος γνωρίζει μεγάλη άνθηση στις ευρωπαϊκές χώρες και εφαρμόζεται με επιτυχία στις ΗΠΑ, απασχόλησαν ημερίδα που διοργάνωσαν ο Δικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης και το Ελληνικό Κέντρο Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας στις 9 Μαρτίου. 

«Διαμεσολάβηση: Επίλυση των διαφορών χωρίς προσφυγή στα δικαστήρια» ήταν το θέμα της ημερίδας, η οποία προσέλκυσε το νομικό κόσμο της συμπρωτεύουσας που έσπευσε να ενημερωθεί για το νέο αυτό θεσμό. 

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε από τους ομιλητές στις προσπάθειες που βρίσκονται σε εξέλιξη σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την προώθηση των εναλλακτικών τρόπων επίλυσης διαφορών, με στόχο την αποφυγή της υπερφόρτωσης των δικαστηρίων, των υπέρμετρων καθυστερήσεων στην έκδοση αποφάσεων, αλλά και της επιβάρυνσης των διαδίκων με υψηλά δικαστικά έξοδα. 

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκε η πρόταση Οδηγίας που κατήρτισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2004 για θέματα διαμεσολαβήσεως σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, η οποία αναμένεται να απασχολήσει σύντομα και την ελληνική δικονομική πράξη (ως ημερομηνία συμμόρφωσης των κρατών μελών προς τηνπροωθούμενη- Οδηγία έχει οριστεί η 1/9/2007). Νέα πρόκληση 
Στη σημασία που αποδίδει η Επιτροπή στη διαμεσολάβηση, για την οποία υπογραμμίζει στην αιτιολογική έκθεση της πρότασης οδηγίας ότι διαθέτει ανεκμετάλλευτο δυναμικό, αναφέρθηκε η ομότιμη καθηγήτρια Πολιτικής Δικονομίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Πελαγία Γέσιου- Φαλτσή. Τόνισε μάλιστα την επισήμανση της Επιτροπής ότι «η έννοια της πρόσβασης στη Δικαιοσύνη πρέπει να περιλαμβάνει και την προώθηση της προσφυγής σε δέουσες διαδικασίες επίλυσης των διαφορών για τα άτομα και τις επιχειρήσεις κι όχι μόνο την πρόσβαση στο δικαστικό σύστημα». Ως νέα πρόκληση στο πεδίο απονομής της πολύπαθης πολιτικής Δικαιοσύνης χαρακτήρισε το νέο θεσμό ο Δ.Ν. δικηγόρος Απόστολος Άνθιμος, διαιτητής στο Κέντρο Επίλυσης Διαφορών επί Κοινοτικών Ονομάτων, ο οποίος υπογράμμισε ότι η συναρμογή της διαμεσολάβησης στο νομικό πλαίσιο δεν είναι εύκολη. «Η Πολιτική Δικονομία ρυθμίζει τους κανόνες της «μάχης», σε αντίθεση με τη διαμεσολάβηση, που επιδιώκει τη σύγκλιση των απόψεων και τη σύμπτωση των θέσεων στον ελάχιστο κοινό παρανομαστή» σημείωσε. Ο ίδιος υπογράμμισε τη σημασία αποτελεσματικής καθιέρωσης του θεσμού, ιδίως λόγω και των απογοητευτικών αποτελεσμάτων της εφαρμογής στην Ελλάδα των ρυθμίσεων για την εξωδικαστική επίλυση πολιτικών υποθέσεων (άρθρο 214Α, του νόμου 2298/95), τα οποία δείχνουν ότι μόλις ένα 3 με 4% των αγωγών που κατατίθενται στα Πολυμελή Πρωτοδικεία καταλήγει σε πρακτικό συμβιβασμού. Αιτίες της αποτυχίας, τόνισε ο ομιλητής, είναι μεταξύ άλλων η ελλιπής θεωρητική επεξεργασία και η εγγενής δυσλειτουργία του μοντέλου εναλλακτικής επίλυσης διαφορών που επιλέχθηκε (λόγω διαδικαστικών δυσχερειών), αλλά και το αγωνιστικό φρόνημα των ελλήνων υπό συνθήκες αντιδικίας. 

Προβλήματα πάντως τα οποία, σύμφωνα με τη Δ.Ν δικηγόρο και καθηγήτρια του ΑLΒΑ Ασπασία Τσαούση, δύσκολα απαντώνται στη διαδικασία της διαμεσολάβησης. Κι αυτό γιατί στα πλεονεκτήματά της συγκαταλέγονται η προσφορά περισσότερων επιλογών στα αντιμαχόμενα μέρη, τα οποία ορίζουν ελεύθερα το διαμεσολαβητή τους, επιλέγουν τους κανόνες που θα διέπουν τη διαφορά τους, συμμετέχουν άμεσα και ενεργά στη διαμόρφωση της συμφωνίας ενώ έχουν περισσότερο έλεγχο και επί της έκβασης της διαδικασίας. Παράλληλα, διατηρούν το δικαίωμα μονομερούς αποχώρησης από τις συζητήσεις, όποτε το επιθυμούν, χωρίς την υποχρέωση αναφοράς των σχετικών λόγων και χωρίς συνέπειες ως προς το παραδεκτό της ενδεχόμενης δικαστικής διαδικασίας. 

Οι μηχανισμοί 
Στις προοπτικές αποτελεσματικής ανάπτυξης των μηχανισμών εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, υπό την προϋπόθεση της ενίσχυσής τους από την πολιτεία, αναφέρθηκε ο δικηγόρος Εμμανουήλ Αν. Λαμτζίδης, ο οποίος παρουσίασε αισιόδοξα αποτελέσματα της λειτουργίας της Επιτροπής Φιλικού Διακανονισμού Καταναλωτικών Διαφορών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Θεσσαλονίκης, στην οποία προεδρεύει. Στην ενθουσιώδη αποδοχή που συνάντησε από τον επιχειρηματικό κόσμο της χώρας η πρωτοβουλία του Συνδέσμου ΑΕ και ΕΠΕ για τη σύσταση του Ελληνικού Κέντρου Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας, αλλά και στις δραστηριότητες του τελευταίου για την εξοικείωση του κοινού και κυρίως των νομικών με το νέο θεσμό, αναφέρθηκε τέλος η Δ.Ν δικηγόρος Ιωάννα Αναστασοπούλου, διαμεσολαβήτρια διαπιστευμένη από το CΕDR. Ο πρόεδρος του ΔΣΘ Δημήτρης Γαρούφας κήρυξε την έναρξη των εργασιών της ημερίδας, ενώ χαιρετισμούς απηύθυναν ο πρόεδρος Πρωτοδικών και μέλος της διοίκησης της ΕΔΕ Γεώργιος Ευσταρτιάδης και ο πρώην πρωθυπουργός και επίτιμος πρόεδρος του Αρείου Πάγου Ιωάννης Γρίβας, μέλος του Κέντρου Διαμεσολάβησης.