Επιτάχυνση της Δικαιοσύνης ή ταχύτερη έκδοση αποφάσεων με κάθε κόστος;
Η δικηγόρος-εργατολόγος Μαρία Τσίπρα εκφράζει με εύγλωτο τρόπο ενστάσεις και σκέψεις για το πολυνομοσχέδιο και την πορεία της ελληνικής Δικαιοσύνης.

Επιτάχυνση της Δικαιοσύνης ή ταχύτερη έκδοση αποφάσεων με κάθε κόστος;

(δημοσιεύτηκε στο site: http://www.lawnet.gr/index.php?id=50&nid=25119)

Ξυπνάμε πρωϊ, φοράμε γκρι ή μπλε κουστούμια και γραβάτες (κάτι σαν φόρμες εργασίας περίπου), παίρνουμε τους φακέλους δικογραφίας υπό μάλης και χυνόμαστε στους δρόμους. Έχουμε να προλάβουμε ένα Ειρηνοδικείο και ένα Πρωτοδικείο, που έχει συμπέσει να εκδικάζονται μαζί την ίδια ημέρα. Δεν το επιλέξαμε, αυτό είναι βέβαιο: είναι η δικάσιμος, που μας έδωσαν και προκειμένου να μην χάσουμε τον πελάτη, είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε το αδύνατο δυνατό.
Στον δρόμο για το πρώτο Δικαστήριο, κάνουμε τον σχεδιασμό της ημέρας: «Θα πάω πρώτα στο Ειρηνοδικείο, που έχω μικρό πινάκιο, μετά Ευελπίδων και εάν είμαι τυχερός θα έχω ξεμπλέξει κατά τις 12 για να πιάσω σειρά για κατάθεση στο 2». Βαθιά μέσα μας, βέβαια, ξέρουμε, ότι κάθε σχεδιασμός είναι ανούσιος, δεδομένου, ότι στο Πρωτοδικείο το πινάκιο μπορεί να τρέξει πολύ γρήγορα, εξαιτίας παραγόντων, που δεν μπορείς ποτέ να υπολογίσεις ενώ από την άλλη πλευρά το Ειρηνοδικείο μπορεί να καθυστερήσει για λόγους πάντοτε ανεξάρτητους από την θέληση μας.
Έτσι, κάνουμε τον σταυρό μας ευλαβικά, ελπίζοντας ο συνάδελφος, τον οποίο ενημερώσαμε από την προηγούμενη για την καθυστέρηση να μην μας δικάσει ερήμην –γιατί συμβαίνουν και αυτά-, ο δικαστής να μην τελειώσει το πινάκιο με ταχύτητα αστραπής και ο πελάτης να φέρει τα χρήματα της αμοιβής, όπως υποσχέθηκε την προηγούμενη ημέρα.
Είναι και αυτό ένα μεγάλο προβλήματα, δεδομένου, ότι οι περισσότεροι πελάτες έχουν στεγνώσει από λεφτά λόγω κρίσης ενώ οι δίκες γίνονται μετά από τόσο καιρό, που είτε ο εντολέας έχει βαρεθεί να περιμένει και έχει τακτοποιήσει με άλλο τρόπο το πρόβλημα του είτε -και δυστυχώς-συμβαίνει συχνά τον τελευταίο καιρό τον έχει βρει το μοιραίο.
Άσε, που στις όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια, οι αποφάσεις, που εκδίδονται κατά κανόνα με μεγάλη καθυστέρηση σε αφήνουν άφωνο: αιτήματα παραμένουν αδίκαστα, αποδεικτικά μέσα, δεν λαμβάνονται υπόψιν, τυπικά προσκόμματα ανακύπτουν από το πουθενά. Και το χειρότερο απ’ όλα: πρέπει να απολογηθείς στον πελάτη: γιατί η δίκη προσδιορίστηκε μετά από 3 χρόνια, γιατί αναβλήθηκε λόγω απεργίας των δικαστικών υπαλλήλων ή αποχής των δικηγόρων ή λόγω ωραρίου, γιατί εκδόθηκε μια απόφαση μετά από ένα χρόνο και βάλε, που βαθιά μέσα σου ως επιστήμονας-όσο είσαι ακόμα επιστήμονας μέσα στον κυκεώνα, που ζεις καθημερινά-πιστεύεις, ότι είναι εσφαλμένη.
Άσε δε αυτές τις επάλληλες αλλαγές στην Δικονομία. Κάθε λίγο και λιγάκι μεταβολές στις διατάξεις του Κώδικα σε υποχρεώνουν, αφενός να αγοράζεις διαρκώς νέα βιβλία –με σοβαρό κάθε φορά κόστος -και αφετέρου να ζεις με το χτυποκάρδι μην σου ξεφύγει τίποτε και κάνεις καμία κορυφαία δικονομική γκάφα, που θα σε εκθέσει στον πελάτη.
Εάν μέχρι τώρα δεν έχετε καταλάβει ποιοί είμαστε, μάλλον δεν ανήκετε στην φυλή μας: είμαστε η φυλή των μάχιμων δικηγόρων. Αυτοί, για τους οποίους η κίνηση στους δρόμους και η κακοκαιρία δεν αποτελεί δικαιολογία, εάν αργήσουν στο Δικαστήριο, αυτοί για τους οποίους η ασθένεια θεωρείται πρόσχημα προκειμένου να επιτευχθεί η αναβολή μιας δίκης ενώ για εμάς τις γυναίκες η εγκυμοσύνη, δεν συγχωρείται και δεν υφίσταται ως λόγος αναβολής. Είμαστε αυτοί, στους οποίους απευθύνεται κατά κύριο λόγο κάθε νέο μέτρο, που έχει μέχρι τώρα εξαγγελθεί και πραγματοποιηθεί για την επιτάχυνση της δικαιοσύνης.
Μέτρα, που κατά κανόνα σχεδιάζονται στην ηρεμία και την θαλπωρή ενός πολυτελούς γραφείου και τις περισσότερες φορές, από ανθρώπους, που δεν έχουν διαβεί ποτέ το κατώφλι της Ευελπίδων. Μέτρα, τα οποία πρέπει να εφαρμοστούν ακόμα και εάν κάτι τέτοιο είναι ανέφικτό και πρέπει να πραγματοποιηθούν γιατί έτσι ξαφνικά –με την χρήση μαγικού ραβδιού μάλλον-η δικαιοσύνη θα μεταβληθεί σε κάτι που θα είναι λειτουργικό και φιλικό προς τον πολίτη.
Μια τέτοια προσπάθεια αναπτύσσεται εκ νέου, με την ανακοίνωση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης 80 σημείων τομής στην Ποινική, Πολιτική και Διοικητική Δικαιοσύνη. Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι: η φυλή των μάχιμων δικηγόρων, όλοι εμείς, που είμαστε οι τελικοί αποδέκτες των αλλαγών, επιθυμούμε διακαώς να εξορθολογιστεί η δικαιοσύνη, καθώς κάτι τέτοιο θα έκανε ευκολότερη την ήδη εξαιρετικά περίπλοκη καθημερινότητα μας. Απλά αμφιβάλλουμε κατά πόσα τα μέτρα αυτά, θα οδηγήσουν σε ένα πρακτικό και ουσιαστικό αποτέλεσμα. Γιατί όλοι εμείς γνωρίζουμε, ότι τα βασικά προβλήματα στον χώρο μας είναι η έλλειψη προσωπικού, η έλλειψη δικαστών, η έλλειψη υποδομών και σε πολλές περιπτώσεις η ύπαρξη νοοτροπιών, που έχουν αναπτυχθεί επί σειρά ετών και τις οποίες κανείς δεν φαίνεται να θέλει να ακουμπήσει.
Και για να σας αποδείξω πόσο ανέφικτοι και σε πολλές περιπτώσεις πόσο πονηροί είναι οι στόχοι, που τίθενται για μια ακόμα φορά, θα αρκεστώ σε κάποιες απλές διαπιστώσεις για αντικείμενα της δικηγορίας, που ζω καθημερινά, τα διοικητικά και τα εργατικά:
Προβλέπεται μεταξύ άλλων, ότι στις εργατικές διαφορές, που αφορούν στις άκυρες απολύσεις και την μη καταβολή δεδουλευμένων αποδοχών η σχετική αγωγή προσδιορίζεται εντός 60 ημερών από την κατάθεση και η απόφαση του Δικαστηρίου εκδίδεται μέσα σε 30 ημέρες, σε ημερομηνία, που θα ορίζει ο δικαστής της έδρας. Παράλληλα, οι αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων –εφόσον ασκηθούν- θα δικάζονται υποχρεωτικά μαζί με τις αγωγές.
Ας δούμε λίγο πρακτικά την κατάσταση: σήμερα, οι εργατικές αγωγές ορίζονται εντός του έτους 2014, παρά το γεγονός, ότι ο Κώδικας προβλέπει, ότι οι εργατικές υποθέσεις δικάζονται εντός μηνός από την κατάθεση τους. Στο δε Πρωτοδικείο Αθηνών, οι αιτήσεις προτιμήσεως στις διαφορές αυτές κατά κανόνα δεν γίνονται αποδεκτές. Η τεράστια, λοιπόν, αυτή καθυστέρηση έχει υποχρεώσει τους εργαζόμενους να προσφεύγουν στην διαδικασία των ασφαλιστικών διαφορών, που εκδικάζονται, εφόσον ζητηθεί προσωρινή διαταγή εντός μηνός από την κατάθεση τους.
Δεδομένου, ότι η πρόβλεψη, ότι δικάσιμος ορίζεται εντός 60 ημερών από την κατάθεση των αγωγής, συνιστά τουλάχιστον όνειρο θερινής νυκτός με τις υφιστάμενες υποδομές ενώ τα ασφαλιστικά μέτρα πλέον συζητούνται υποχρεωτικά μαζί με την κυρία αγωγή, οδηγούμαστε με βεβαιότητα, ότι σκοπός του νομοθέτη είναι η κατάργηση εμμέσως πλην σαφώς της προσωρινής προστασίας στις περιπτώσεις των εργατικών διαφορών. Γιατί τι άλλο νόημα έχει η πρόβλεψη, ότι τα ασφαλιστικά μέτρα συζητούνται μαζί με την αγωγή, εάν η αγωγή συζητάται εντός 60 ημερών από την κατάθεση της; Ας μην ξεχνάμε δε, ότι και στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, ο νομοθέτης είχε επιχειρήσει να καταργήσει τα ασφαλιστικά μέτρα στις εργατικές διαφορές, διάταξη, η οποία αποσύρθηκε την τελευταία στιγμή μετά από έντονες αντιδράσεις.
Επιπρόσθετα, με τις υφιστάμενες υποδομές, που προβλέπουν δύο πινάκια εργατικών κάθε ημέρα, με 50 υποθέσεις κατά μέσο να εγγράφονται σε αυτά, ο κάθε δικαστής, που ανεβαίνει σε έδρα εργατικών φεύγει από το Πρωτοδικείο κουβαλώντας μαζί του τουλάχιστον 15 φακέλους υποθέσεων, για τις οποίες πρέπει να μελετήσει και να βγάλει απόφαση. Και βέβαια, σύμφωνα με τις επιταγές της δικονομίας και του Συντάγματος, απόφαση εμπεριστατωμένη και με πλήρη αιτιολόγηση, που θα λαμβάνει υπόψιν του το σύνολο των ισχυρισμών των διαδίκων και θα απονέμει δικαιοσύνη. Είναι πραγματικά μεγαλόπνοη η σύλληψη, ότι οι αποφάσεις θα εκδίδονται εντός 30 ημερών από την εκδίκαση τους και βέβαια, αναμένεται να δούμε την ποιότητα των αποφάσεων αυτών. Το ίδιο ισχύει και για τις αποφάσεις των ασφαλιστικών μέτρων, που σύμφωνα με το Υπουργείο θα εκδίδονται εντός 48 ωρών από την συζήτηση. Εν κατακλείδι, φοβούμαστε μήπως τελικώς οδηγούμαστε σε μια δικαιοσύνη, που προκειμένου να ανταποκριθεί στις προθεσμίες, που τάσσει ο νόμος, θα αρχίσει να λειτουργεί μηχανικά και με βάση υποδείγματα αποφάσεων, με όλες τις συνέπειες, που εύκολα φαντάζεται κανείς.
Στην δε διοικητική δίκη, η πρόβλεψη, ότι υποθέσεις, που έχουν λυθεί με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και εκκρεμούν ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων εισάγονται με διαδικασίες ενώπιον τους και εκδικάζονται σε συμβούλιο, αποστερεί από τον διάδικο το δικαίωμα να προβάλλει τους ισχυρισμούς του, εν ολίγοις να τύχει μιας δίκαιης δίκης και από τον Δικαστή την δυνατότητα να αποφασίσει ακόμα και αντίθετα στην νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, δικαίωμα, που του παρέχεται από το Σύνταγμα. Με βάση την εν λόγω πρόβλεψη, το δικαστικό μας σύστημα αποστεώνεται, γίνεται καθαρά νομολογιακό και ο δικαστής αποστερείται του δικαιώματος του να αποστεί από την υφιστάμενη νομολογία των ανωτάτων δικαστηρίων.
Εν κατακλείδι, για όλους εμάς, που υφιστάμεθα καθημερινά το κρύο και την ζέστη στα κτήρια της Ευελπίδων, που αντιμετωπίζουμε την δικαιοσύνη σε όλες τις καλές και άσχημες στιγμές της, που πρέπει να δικαιολογούμε τα αδικαιολόγητα η λέξη –κλειδί, που πρέπει να αποτελέσει τον ρυθμιστικό παράγοντα κάθε αλλαγής, που επιχειρείται στην δικαιοσύνη είναι μία: εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη του πολίτη στο σύστημα, εμπιστοσύνη του δικηγόρου στις διαδικασίες, εμπιστοσύνη στην ποιότητα απονομής της δικαιοσύνης στην χώρα μας. Και παρεμβάσεις, όπως και αυτή, που σχεδιάζεται, όχι μόνο δεν ενισχύουν την εμπιστοσύνη αλλά αντιθέτως την κλονίζουν ανεπανόρθωτα. Και όταν πλέον ο πολίτης παύσει να εμπιστεύεται την Θέμιδα, τότε η δικαιοσύνη θα «επιταχυνθεί» πραγματικά, διότι πλέον κανείς δεν θα προσφεύγει σε αυτήν.

Άρθρο της Μαρίας – Μαγδαληνής Τσίπρα, Εργατολόγου