Αργά και με καθυστέρηση εδραιώνεται στην Ελλάδα η εμπορική διαμεσολάβηση

Νομοθετικές παραβιάσεις και περιορισμοί καθιστούν ουσιαστικά «κλειστό» το επάγγελμα

Της Χριστινας Δαμουλιανου / xd@kathimerini.gr

Την περασμένη Τρίτη 9 Ιουλίου 2013, σε ειδική τελετή που διοργάνωσε το υπουργείο Δικαιοσύνης, ο υπουργός Χαράλαμπος Αθανασίου και ο γενικός γραμματέας Νικόλαος Κανελλόπουλος απένειμαν ειδικά βραβεία στην ομάδα της Νομικής Σχολής Αθηνών που διακρίθηκε κατά την πρώτη συμμετοχή της στον 8ο Διεθνή Διαγωνισμό Εμπορικής Διαμεσολάβησης του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (8th International Commercial Competition) που διεξήχθη στο Παρίσι. Η εκδήλωση αυτή του υπουργείου εμπίπτει στο πλαίσιο της ευρύτερης πολιτικής του για την προώθηση του θεσμού της διαμεσολάβησης και των λοιπών εναλλακτικών μεθόδων για την επίλυση διαφορών στην Ελλάδα. Για την οποία, ως γνωστόν, από τις 20 Μαρτίου 2013 βρίσκεται σε εξέλιξη τριετής εκστρατεία.

Την ελληνική ομάδα που απέσπασε ένα από τα σημαντικότερα βραβεία του διαγωνισμού, αυτό της «καλύτερης πρωτοεμφανιζόμενης ομάδας», την αποτελούσαν οι φοιτητές της Νομικής Σχολής Αθηνών Φαίδων Βαρέσης, Χλόη Ιορδανίδου, Ειρήνη Κικαρέα και Αθανάσιος Τασόπουλος. Την ίδια ομάδα προετοίμασε και καθοδήγησε ο επίκουρος καθηγητής Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών και διαπιστευμένος διαμεσολαβητής από το Chartered Institute of Arbitrators, Αντώνης Καραμπατζός, και ο Απόστολος Γιαννακούλιας, LLM (NYU), επίσης διαπιστευμένος διαμεσολαβητής από τον ίδιο φορέα. Ο διαγωνισμός αυτός, που είναι ο μοναδικός αφιερωμένος στην εμπορική διαμεσολάβηση, διεξήχθη για όγδοη φορά ανάμεσα σε 66 πανεπιστήμια 31 διαφορετικών χωρών – μεταξύ τους και κορυφαίες νομικές σχολές ανά τον κόσμο.

Πήραν μέρος περισσότερα από 500 άτομα και περισσότεροι από 100 επαγγελματίες διαμεσολαβητές και διήρκεσε πέντε ημέρες, κατά τις οποίες οι συνεχείς διαμεσολαβήσεις δημιούργησαν κλίμα έντονου ανταγωνισμού. Γεγονός, που υπογραμμίζει την άρτια αλλά και επίπονη προετοιμασία, όπως και τις εξαιρετικές δεξιότητες της ελληνικής ομάδας. Αντικείμενο του διαγωνισμού ήταν η διαμεσολάβηση σε υποθέσεις αστικής - εμπορικής φύσεως. Κάθε ομάδα εκπροσωπούσε μία από τις δύο «αντίδικες» εταιρείες. Οι υποθέσεις επίλυσης ήταν σοβαρές διεθνείς αντιδικίες. Τη διαδικασία διηύθυνε έμπειρος επαγγελματίας διαμεσολαβητής και παρόντες ήσαν δύο κριτές-διαμεσολαβητές, οι οποίοι και βαθμολογούσαν την επίδοση της κάθε ομάδας.

Είναι φανερό ότι η διαμεσολάβηση εδραιώνεται και στη δική μας χώρα. Εστω αργά και με καθυστέρηση, δίνει την ελπίδα ότι θα εκτοπίσει την έντονη δικομανία που μας κατατρέχει και τις σοβαρές παρενέργειες που τη συνοδεύουν. Σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης, την τρόικα και την Task Force, η διαμεσολάβηση συμβάλλει αποφασιστικά στην επίλυση χρόνιων προβλημάτων. Τι συμβαίνει, όμως, και με εκείνους που ασκούν το επάγγελμα του διαμεσολαβητή, για το οποίο η πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας Ιωάννα Αναστασοπούλου διερωτάται αν παραμένει «κλειστό», παρά την προτεραιότητα που έχει δοθεί στην απελευθέρωση των επαγγελμάτων και παρά τη σχετική υποχρέωση που έχει αναλάβει η χώρα μας στο πλαίσιο του Μνημονίου.

Σύμφωνα με δήλωση του υπουργού Οικονομικών (9.5.13), από τα 343 επαγγέλματα, το 72% έχει απελευθερωθεί πλήρως, άρα έχει επιτευχθεί το μεγαλύτερο μέρος της επιδιωκόμενης απελευθέρωσης. «Η υπουργική διαβεβαίωση δεν επιβεβαιώνεται στην πράξη και μάλιστα σε σχέση με τα νέα επαγγέλματα που δημιουργούνται στη χώρα μας, διότι, ευτυχώς, υπάρχουν και τέτοια...», λέει στην «Κ» η κ. Αναστασοπούλου και αναφέρεται στη διαμεσολάβηση. «Αναρωτήθηκε κανείς εάν αυτά τα νέα επαγγέλματα εμποδίζονται να ασκηθούν ελευθέρα εξαιτίας των αγκυλώσεων και της υποστήριξης πελατειακών και συντεχνιακών συμφερόντων, όπως πάγια συνέβαινε;».

Επισημαίνει ότι το ίδιο το νομοθετικό πλαίσιο για τη διαμεσολάβηση, που υπάρχει από το 2010 και συνεχώς εμπλουτίζεται, «βρίθει παραβάσεων του δικαίου της Ε.Ε., με αποτέλεσμα να υπονομεύεται εξαρχής η ίδια η διαμεσολάβηση». Ετσι, η εκπαίδευση στη διαμεσολάβηση μπορεί να παρέχεται μονό από αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που συστήνει ένας τουλάχιστον δικηγορικός σύλλογος και ένα επιμελητήριο. «Κανείς άλλος φορέας, ακόμη και πανεπιστήμιο είτε του εσωτερικού είτε του εξωτερικού, δεν δικαιούται να εκπαιδεύει στη διαμεσολάβηση. Μόνο μια τέτοιου είδους αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία αναγνωρίζεται από το υπουργείο Δικαιοσύνης και μπορεί να οδηγήσει στη διαπίστευση ενός διαμεσολαβητή από αυτό, κατόπιν εξετάσεων».

Υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι μια τέτοια διάταξη σαφώς παραβιάζει τις βασικές αρχές του δικαίου της Ε.Ε. για την ελεύθερη εγκατάσταση, την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών και τον ελευθέρο ανταγωνισμό. «Ακόμη και αναγνωρισμένοι φορείς εκπαίδευσης στη διαμεσολάβηση, εγκατεστημένοι σε χώρα της Ε.Ε., που έχουν τεράστια πείρα και έχουν εκπαιδεύσει χιλιάδες διαμεσολαβητές σε όλο τον κόσμο και αναγνωρίζονται παγκοσμίως ως πρωτοπόροι στο θέμα αυτό, δεν μπορούν να εκπαιδεύσουν στην Ελλάδα διαμεσολαβητές, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, αφού από 1.1.2013 η εκπαίδευση που θα παρέχουν δεν θα αναγνωρίζεται στη χώρα μας». Το αποτέλεσμα είναι όλες αυτές οι νομοθετικές παραβιάσεις και οι περιορισμοί να κάνουν τη διαμεσολάβηση ουσιαστικά «κλειστό» επάγγελμα και «να υπονομεύεται η προώθησή της στη χώρα μας, όπως και η ελεύθερη και με ανταγωνιστικούς ορούς διαμόρφωση του κόστους εκπαίδευσης σε αυτήν», υπογραμμίζει η κ. Αναστασοπούλου.