Σκέψεις επί της εφαρμογής του προγράμματος «Ανοιχτές Πύλες της Διαμεσολάβησης», μετά την επιστολή του Γενικού Γραμματέα ΥΔΔΑΔ

Πηγή: lawnet.gr


Με το υπ’ αριθμόν 1168 της 4ης Σεπτεμβρίου 2014 έγγραφο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, υπογεγραμμένο από τον Γενικό Γραμματέα, Νικόλα Καννελόπουλο, καλούνται τα κατά τόπους Πρωτοδικεία, ανάμεσά τους και το Πρωτοδικείο Χαλκίδος, να υλοποιήσουν «άμεσα, από την έναρξη του νέου δικαστικού έτους», το πρόγραμμα «Ανοιχτές Πύλες της Διαμεσολάβησης».

Το προαναφερθέν πρόγραμμα, αφορά στη γνωριμία του πολίτη και των εμπλεκόμενων φορέων, ήτοι Δικαστών, Δικηγορικών Συλλόγων, Εμπορικών και Οικονομικών Επιμελητηρίων, με τον νεοπαγή θεσμό της Διαμεσολάβησης, και την εμπέδωσή του «στην κοινωνική συνείδηση και συνακόλουθα, στην αποσυμφόρηση των πινακίων, την αποκατάσταση της εύρυθμης λειτουργίας της καθημερινής δικαστηριακής πραγματικότητας αλλά και στην πολυπόθητη επιτάχυνση της Δικαιοσύνης».

Ο προτεινόμενος τρόπος υλοποίησης του προγράμματος αυτού, από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, εκπεφρασμένος στο ανωτέρω έγγραφο, θα γίνει με την «μορφή ειδικά διαμορφωμένων γραφείων εντός των Δικαστικών Μεγάρων και θα στελεχώνονται από Διαπιστευμένους Διαμεσολαβητές του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι οποίοι, αφενός μεν θα ενημερώνουν τους πολίτες και θα επιλύουν οποιαδήποτε απορία τους σχετικά με το θεσμό της διαμεσολάβησης ή της δικαστικής μεσολάβησης ή άλλους εναλλακτικούς τρόπους απονομής δικαιοσύνης, αφετέρου δε, θα μπορούν να πραγματοποιούν διαμεσολαβήσεις μία ή περισσότερες φορές μέσα στην εβδομάδα, σε προκαθορισμένη ημέρα και ώρα και μετά από συνεννόηση με τα μέρη».

Η μέχρι τώρα πρακτική εφαρμογή της λειτουργίας των Δικαστηρίων, ειδικά στον χώρο της Χαλκίδας, όπως μπορώ να εικάσω και στα υπόλοιπα Δικαστικά Μέγαρα των κατά τόπους Πρωτοδικείων της Επικράτειας, καθιστά την ανωτέρω προτεινόμενη υλοποίηση του προγράμματος τουλάχιστον μη πραγματοποιήσιμη στην ελληνική δικηγορική και δικαστηριακή καθημερινότητα, ενώ ο τρόπος που προτείνεται η εφαρμογή της, αντιβαίνει και σε στοιχειώδεις τεχνικές της Διαμεσολάβησης ως διαδικασίας.

Εύλογα προκύπτουν ερωτήματα που χρήζουν απαντήσεων, προ της εφαρμογής του προγράμματος για την δημιουργία, στελέχωση και την πρακτική των ως άνω «ειδικά διαμορφωμένων γραφείων».

Η χρήση αυτών των γραφείων θα είναι αποκλειστικά για ενημέρωση των πολιτών και πραγματοποίηση διαμεσολαβήσεων ή θα συστεγάζονται και με δικαστικούς υπαλλήλους στα Πρωτοδικεία που δεν υπάρχει χώρος για τέτοιου είδους γραφεία εντός των Δικαστικών Μεγάρων;

Οι Διαμεσολαβητές θα στελεχώνουν τα γραφεία αυτά σε πλήρες δικαστηριακό ωράριο ή εκ περιτροπής; Στα πλαίσια του νόμου 3898/2010 οι πρώτοι Διαμεσολαβητές ήταν αποκλειστικά Δικηγόροι, όπερ μεθερμηνευόμενον, στην καθημερινή και αδιάλειπτη αναγκαστική παρουσία τους στα δικηγορικά τους γραφεία, για την κάλυψη των δαπανών τους, αφού η δικηγορία είναι το μέσο προσπορισμού τους. Έχει προβλεφθεί αποζημίωση για αυτή την ενημέρωση που θα παρέχεται από Διαμεσολαβητές, Δικηγόρους, ελεύθερους επαγγελματίες, Συλλειτουργούς της Δικαιοσύνης, ή αναμένεται να παρέχεται δωρεάν, πολλές φορές ζημιογόνως στους ίδιους, αφού θα παραμελούν την εργασία τους;
Οι Διαμεσολαβητές που θα στελεχώσουν τα γραφεία αυτά, γιατί θα πρέπει να ενημερώνουν το κοινό για τη Δικαστική Μεσολάβηση και άλλους (ποιους;) εναλλακτικούς τρόπους απονομής της Δικαιοσύνης, αφού τα γραφεία αυτά ονομάζονται «Ανοιχτές Πύλες της Διαμεσολάβησης» και η ύπαρξή τους, αποτελεί υποχρέωση των Δικαστηρίων για τη γνωριμία του πολίτη με το θεσμό της Διαμεσολάβησης;

Εάν και εφόσον ξεπεραστεί ο σκόπελος της εύρεσης κάποιων χώρων για τη δημιουργία των ειδικών γραφείων αυτών, η ανωτέρω απόφαση προτείνει και αναμένει, πως θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για πραγματοποίηση Διαμεσολαβήσεων. Είναι άραγε σε γνώση των κατά τόπους προϊσταμένων των Πρωτοδικείων που επιφορτίζονται με την εφαρμογή του προγράμματος «Πύλες της Διαμεσολάβησης» πως για να διεξαχθεί μια Διαμεσολάβηση θα πρέπει να υπάρξουν τρεις (3) ξεχωριστοί και διαφορετικοί χώροι, ή στην αμέσως χειρότερη περίπτωση τουλάχιστον δύο (2) και μάλιστα ηχομονωμένοι; Αυτά απαιτούνται κατά την πρακτική της Διαμεσολάβησης, ώστε να παρέχεται ο απαιτούμενος χώρος για τη διεξαγωγή τόσο της κοινής, όσο και των κατ’ ιδίαν, εμπιστευτικών μεταξύ του Διαμεσολαβητή και των μερών συναντήσεων. Επίσης, έτσι διασφαλίζονται οι αρχές που διέπουν το θεσμό, δηλαδή το απόρρητο και η εμπιστευτικότητα. Σε καμμία περίπτωση οι αρχές αυτές δεν πρέπει να παραγνωριστούν, αλλά ούτε και να τεθεί σε αμφιβολία η τήρησή τους, άλλως δεν καθίσταται λειτουργική η Διαμεσολάβηση. Ούτε μάλιστα θα μπορεί να διεξαχθεί οποιουδήποτε τύπου Διαμεσολάβηση υπό τους ήχους ακροατηρίων, συζητήσεων, νομικών και μη, φωνών και οδυρμών των συγγενών των κατηγορούμενων που καταδικάσθηκαν.

Ακόμη όμως κι αν οι χώροι που θα παραχωρηθούν από το εκάστοτε Πρωτοδικείο πληρούν τους ανωτέρω όρους, η διεξαγωγή της Διαμεσολάβησης, ακόμη και αν συμφωνηθεί σε προκαθορισμένη ημέρα και ώρα με τα μέρη και με τον Διαμεσολαβητή, δε θα μπορούσε να λάβει χώρα στον χώρο του Δικαστικού Μεγάρου, αφού μια διαμεσολάβηση μπορεί να διαρκέσει για πολλές ώρες, με μέσο όρο διεξαγωγής της τις 8 περίπου. Ποιος λοιπόν δικαστικός υπάλληλος μετά το δικαστηριακό ωράριο θα παραμείνει στο χώρο του Δικαστηρίου, ώστε πρώτον να διατηρήσει τον χώρο φωταγωγημένο και ανοικτό και δεύτερον για να φροντίσει τις όποιες ανάγκες των μερών ή και του Διαμεσολαβητή σε περίπτωση που η Διαμεσολάβηση υπερβεί το ωράριο για το οποίο έχει προσληφθεί και αμείβεται; Στην ανωτέρω απόφαση δεν υπάρχει πρόβλεψη για άλλο προσωπικό, στελέχωσης των γραφείων, διοικητικής κατηγορίας, πέραν των ήδη αναφερόμενων Διαμεσολαβητών. Εκτός κι αν αναμένεται ότι η ασφάλεια των χώρων των Δικαστικών Μεγάρων θα επαφίεται στον πατριωτισμό των εκάστοτε Διαμεσολαβητών που θα πραγματοποιούν μια τέτοια Διαμεσολάβηση και θα τους έχουν παραχωρηθεί αντικλείδια, για να κλειδώσουν φεύγοντας!

Πρέπει λοιπόν οι ερωτήσεις αυτές, μαζί με άλλες που πιθανόν να προκύψουν κατά την εφαρμογή του ως άνω προγράμματος, να απαντηθούν με ειλικρίνεια και πειθώ, σεβόμενοι τον θεσμό της Διαμεσολάβησης και τους Διαμεσολαβητές και τον ρόλο που αυτή θα επιτελέσει στην αποσυμφόρηση των Δικαστηρίων, πολύ όμως περισσότερο σεβόμενοι τα μέρη που θα συμμετέχουν και θα αναζητήσουν λύση μέσα από αυτή.
Εμείς, ως Δικηγορικός Σύλλογος Χαλκίδος, δυνάμει και του άρθρου 130 του Κώδικα Δικηγόρων, υποστηρίζουμε ενεργά το θεσμό της Διαμεσολάβησης, αφού ήδη από το προηγούμενο κιόλας δικαστικό έτος έχουμε συνδιοργανώσει με το υπουργείο Δικαιοσύνης και τον Δικηγορικό Σύλλογο Θηβών, ημερίδα για την διάδοση του θεσμού της Διαμεσολάβησης. Στεκόμαστε αρωγοί τόσο στη διάδοση του θεσμού, όσο και στην εφαρμογή του, σεβόμενοι τις αρχές και την διαδικασία που επιτάσσει η θεωρία και η πρακτική της Διαμεσολάβησης.

Με τιμή,

Νίκος Ανέστης,
Δικηγόρος BSc, LLB Hons, LLM EU Law
Διαμεσολαβητής Υπουργείου Δικαιοσύνης
Σύμβουλος Δικηγορικού Συλλόγου Χαλκίδας