Τι προηγείται της διαμεσολάβησης

• Η όλη διαδικασία συνήθως ξεκινά από μία εκ των εμπλεκομένων πλευρών, η οποία προτείνει στην άλλη πλευρά τη λύση της διαμεσολάβησης.
• Σε περίπτωση συμφωνίας των μερών, ακολουθεί η επιλογή του Κέντρου Διαμεσολάβησης και του Διαμεσολαβητή.
• Αποστέλλεται από έκαστη πλευρά στο Διαμεσολαβητή ένα σύντομο μνημόνιο, όπου περιγράφεται η διαφορά και τα κρίσιμα, για κάθε πλευρά, σημεία. Το μνημόνιο δεν είναι εξαντλητικό, είναι περιορισμένης έκτασης, δεν συνοδεύεται από έγγραφα (που ούτως ή άλλως συνήθως απουσιάζουν από τη διαδικασία της διαμεσολάβησης) και αποσκοπεί στο να αντιληφθεί ο Διαμεσολαβητής όλες τις παραμέτρους της υπόθεσης και να κατανοήσει τις θέσεις των μερών.
• Προετοιμασία έκαστου δικηγόρου και του εντολέα του, προκειμένου να προκαθοριστεί η στρατηγική, που θα ακολουθηθεί καθώς και να προσδιοριστεί η «Ζώνη της Πιθανής Συμφωνίας» (Zone of Possible Agreement), το εύρος δηλαδή των λύσεων, που θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτές.
• Ορισμός ημέρας, ώρας και συνολικής διάρκειας Διαμεσολάβησης και προπληρωμή των εξόδων διαμεσολάβησης (κόστος κέντρου και αμοιβή διαμεσολαβητή).

Βασικά σημεία για τη διαμεσολάβηση που πρέπει να ξεκαθαρίσει ο διαμεσολαβητής κατά την έναρξη της διαδικασίας

• Παρουσίαση του ίδιου του διαμεσολαβητή και του κέντρου διαμεσολάβησης.
• Έλεγχος νομιμοποίησης των συμμετεχόντων

Είναι κρίσιμο στη διαδικασία να συμμετέχουν φυσικά πρόσωπα που έχουν την εξουσία να απευθύνουν ή να δέχονται προτάσεις, χωρίς να χρειάζεται η προσφυγή σε τρίτα πρόσωπα εκτός διαδικασίας. Πρέπει να καταστεί σαφές στο διαμεσολαβητή (συνήθως προ της ενάρξεως της διαδικασίας) ότι οι εμπλεκόμενοι εκ μέρους των συμμετεχόντων έχουν την απαραίτητη νομιμοποίηση, προκειμένου για την διεξαγωγή της διαμεσολάβησης (ιδίως σε περίπτωση συμμετοχής νομικών προσώπων, όπου πρέπει να διευκρινίζεται ρητά η δυνατότητα εκπροσώπησης του συμμετέχοντος, εκ μέρους της εταιρίας, φυσικού προσώπου και ιδίως η εξουσία του να έρθει σε συμφωνία).

• Η διαδικασία είναι εμπιστευτική

α) κανένα από τα στοιχεία που τυχόν μνημονευθούν και τις προτάσεις που τυχόν προκύψουν, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για δικαστική ή άλλη χρήση σε περίπτωση μη ευδοκίμησης της διαδικασίας. Σε κάθε περίπτωση, η διαπραγμάτευση δεν κινείται συνήθως βάσει ανταλλαγής εγγράφων μεταξύ των μερών. Ως εκ τούτου, η μια πλευρά δεν υποχρεούται να επιδείξει στην άλλη πλευρά τα έγγραφα, που έχει στην κατοχή της (χωρίς φυσικά κάποιος να της το απαγορεύει), και έτσι προστατεύεται σε περίπτωση, που η διαδικασία δεν επιτύχει.

β) ο,τιδήποτε λεχθεί στις επιμέρους συναντήσεις έκαστης πλευράς με το διαμεσολαβητή, δεν μπορεί να κοινοποιηθεί στην άλλη πλευρά, εκτός και αν υπάρχει ειδική προς τούτου εξουσιοδότηση.

γ) Ο διαμεσολαβητής, σε περίπτωση μη ευδοκίμησης της διαμεσολάβησης, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί με οποιοδήποτε τρόπο (ιδίως ως μάρτυρας).

• Ο διαμεσολαβητής δεν είναι δικαστής

Πρέπει να καταστεί απόλυτα σαφές στα μέρη ότι ο διαμεσολαβητής δεν είναι αυτός, που θα εκδώσει απόφαση. Τα μέρη είναι αυτά που θα αχθούν ή όχι σε μια από κοινού απόφαση. Είναι σημαντικό να ξεκαθαριστεί από την αρχή ότι έκαστο μέρος δεν χρειάζεται να πείσει το διαμεσολαβητή (όπως σε μια διαδικασία δικαστικής διαμάχης ή διαιτησίας) αλλά την άλλη πλευρά, κάτι που αποτελεί και μια από τις ουσιώδεις διαφορές της διαμεσολάβησης σε σύγκριση με τις λοιπές μορφές επίλυσης διαφορών.

• Μη δεσμευτικός χαρακτήρας της διαδικασίας της διαμεσολάβησης

Πρέπει να αναδειχθεί ότι η όλη η διαδικασία δεν είναι δεσμευτική και ότι τα μέρη ανά πάσα στιγμή μπορούν να αποχωρήσουν, χωρίς καμία εις βάρος τους επαχθή συνέπεια. Είναι μία από τις παραμέτρους της διαμεσολάβησης, που συντελεί ώστε τα εμπλεκόμενα μέρη να είναι απαλλαγμένα από οποιαδήποτε πίεση συμμετοχής σε αυτήν.

• Εθελοντικός χαρακτήρας της διαμεσολάβησης

Είναι ουσιώδες να τονίζεται ότι τόσο η προσφυγή στη διαμεσολάβηση όσο και η πιθανή ευδοκίμησή της οφείλεται αποκλειστικά στα εμπλεκόμενα μέρη, αυτά καθ’ αυτά, γεγονός που αποδεικνύει εκ προοιμίου την αμοιβαία πρόθεσή τους να οδηγηθούν σε μια λύση. Είναι παράγοντας που, όταν υπενθυμίζεται στα μέρη, τούς εμφυσά αισιοδοξία για το ευτυχές τέλος της όλης διαδικασίας.Συνίσταται να αποδίδονται από την αρχή τα εύσημα στη συμμετοχή των δικηγόρων, ως προς την επιλογή, τη δική τους και των πελατών τους, να ακολουθήσουν την οδό της διαμεσολάβησης, προκειμένου να αντιληφθούν και οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι την ουσιαστική συμβολή των νομικών συμβούλων τους, τόσο για την προσφυγή στη διαμεσολάβηση και για την σωστή προετοιμασία της (με την υποβολή των υπομνημάτων και τη χάραξη στρατηγικής με το πελάτη) όσο και για την τυχόν επιτυχή κατάληξη αυτής.

• Ουδετερότητα του διαμεσολαβητή

Ο διαμεσολαβητής πρέπει να είναι και να δείχνει ουδέτερος. Κάθε υποψία προκατάληψης είναι ικανή να δυναμιτίσει την όλη διαδικασία. Στην έναρξη της διαδικασίας πρέπει να υπενθυμίζεται στα μέρη ότι είναι αυτά που τον επέλεξαν, δεδομένης, μεταξύ άλλων παραγόντων (όπως προσόντα, εμπειρία κ.ο.κ.) της ουδετερότητάς του. Σε περίπτωση έστω και απλής γνωριμίας του διαμεσολαβητή με π.χ. ενός εκ των εμπλεκόμενων δικηγόρων, συνίσταται η κοινοποίηση της γνωριμίας στην άλλη πλευρά προ ενάρξεως της διαδικασίας (κατά το προπαρασκευαστικό στάδιο), προκειμένου αποφυγής δυσάρεστων εκπλήξεων στη συνέχεια.

• Αναφορά στη διαδικασία που θα ακολουθηθεί και στο χρόνο που έχει προσυμφωνηθεί ότι αυτή θα διαρκέσει

Γίνεται μια περιγραφή της όλης διαδικασίας που θα ακολουθηθεί, η οποία περιλαμβάνει μια αρχική συνάντηση των μερών, όπου θα ακουστούν οι απόψεις τους, που συνοδεύεται από επί μέρους συναντήσεις έκαστου εκ των μερών με το διαμεσολαβητή, μέχρις ότου καταλήξουν ή όχι σε κοινή απόφαση. Επίσης, καθίσταται σαφής η διάρκεια της διαμεσολάβησης, όπως έχει προαποφασιστεί, γεγονός που λειτουργεί ως ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα διευθέτησης της διαφοράς (στην πράξη, οι υποθέσεις που τελικά επιλύονται με τη διαμεσολάβηση, καταλήγουν θετικά συνήθως λίγο πριν την εκπνοή του συμφωνηθέντος χρονοδιαγράμματος). Τονίζεται ότι τα μέρη οφείλουν να επιδείξουν αμοιβαίο σεβασμό και ότι πρέπει να αποφεύγονται οι συνεχείς παρεμβάσεις έκαστου μέρους στην ομιλία του έτερου μέρους.

• Μετάδοση αισιοδοξίας στα μέρη

Υπενθύμιση εν συντομία των πλεονεκτημάτων της διαδικασίας (ιδίως: αποφυγή υπέρογκων εξόδων, επίλυση της διαφοράς σε συντομότατο χρονικό διάστημα, διατήρηση της σχέσης [επαγγελματικής ή άλλης] μεταξύ των μερών μετά τη διευθέτηση της διαφοράς, μιας και θα έχει αποφευχθεί η σύγκρουση) και έκφραση αισιοδοξίας ότι τα μέρη, συνειδητοποιώντας τα, θα εργαστούν για τη διευθέτηση της διαφοράς τους.

• Έναρξη της διαδικασίας

Επιμέλειας Ύλης: Δημήτρης Θεοχάρης, Δικηγόρος, L.L.M. (London), μέλος της Επιτροπής Διαμεσολάβησης του Δ.Σ.Θ.